“Sommige mensen denken soms dat de beoefening van zen een rigide beoefening is. Degenen die zo denken, hebben het helemaal mis. Toegegeven, de praktijk is niet altijd gemakkelijk. Natuurlijk, zitten wij onbewegelijk tegenover een muur. Natuurlijk, zijn we in het zwart gekleed. Natuurlijk, is de dojo – de plaats van beoefening – kaal. Maar de beoefening van zazen is er een van onvoorwaardelijke acceptatie. Welke verschijnselen zich ook voordoen, we verwelkomen ze kalm zonder ze te beoordelen, en laten ze rustig voorbij gaan.
In de Genjo-koan zegt meester Dogen: “Als iemand met een boot naar de kust kijkt, zal hij de fout maken te geloven dat het de kust is die beweegt. Maar als zijn blik dicht op zijn boot gericht is, zal hij begrijpen dat het eigenlijk de boot is die beweegt.”
Het belangrijkste punt van deze uitspraak is intimiteit. Intimiteit tussen twee wezens is wanneer ze niet langer hoeven te praten om elkaar te begrijpen. Intimiteit in de beoefening is om verschijnselen waar te nemen en tegelijkertijd de ware aard van onze geest, de boeddhanatuur, waar te nemen. Het is niet een kwestie van het intellectueel waarnemen, het is een kwestie van ernaar te leven.
We spreken vaak over ‘het actualiseren van de boeddhanatuur’, dat wil zeggen van het belichamen van de boeddha-natuur. We belichamen de natuur van Boeddha tijdens zazen, wanneer het huis van de geest leeg is, wanneer de gedachten opkomen en door de geest gaan zonder deze te verstoren. Dus de geest is in vrede en het hart is open.
Kracht en rust is wat de houdingen hier en nu in deze dojo uitstraalt. De beoefening van zazen is een beoefening van liefde. Omdat de drie vergiften, die begeerte, haat en onwetendheid zijn, daar geen plaats hebben. Degenen die het pad van de bodhisattva volgen, streven ernaar de geest van zazen in het dagelijks leven te actualiseren. Dit is in zekere zin onze missie in deze onrustige wereld. ”
Uittreksel uit een kusen van Marc Chigen Estéban – Godinne 2022
Meester Dogen is een grote Japanse meester die in de 13e eeuw leefde. Hij introduceerde Zen in zijn land en schreef vele teksten, waaronder zijn hoofdwerk, de Shobogenzo. Tijdens deze teisho wil ik het met u hebben over een hoofdstuk van de Shobogenzo, genaamd de Bodaisatta Shishobo. Bodaisatta Shishobo wordt gewoonlijk vertaald als “De vier heilzame handelingen of beoefeningen van de bodhisattva”.
In een van zijn eerste kusen in dit kamp, vertelde Roland ons over Hannya, een term afkomstig uit de Hannya Shingyo. Hannya betekent “wijsheid”. Het is geen intellectuele wijsheid, maar wijsheid die in praktijk wordt gebracht, daadwerkelijk wordt beoefend. En de vier praktijken waar Dogen het over heeft, zijn absoluut de uitdrukking van deze wijsheid, Hannya.
Deze beoefeningen zijn :
1. Fuse – vrijgevigheid, het vrije geven
2. Aigo – woorden van liefde
3. Rigyo – dienstbaarheid, behulpzaam gedrag
4. Doji – samenwerking, samen optreden.
De manieren van gedrag en handelen zijn een zeer belangrijk onderdeel van het leven van een Bodhisattva. Zij zijn de concrete uitvoering van wat hij tijdens zazen heeft ervaren en beseft. Volgens meester Dogen zijn deze vier beoefeningen de essentie van het leven van een boeddhist, de ware betekenis van het boeddhisme in het dagelijks leven in relaties met anderen. Willen ze heilzaam zijn, dan hebben ze wijsheid nodig, een beoefende wijsheid.
Fuse
De eerste beoefening is de fuse: vrijgevigheid, het vrije geven. Geven behoort tot onze dagelijkse handelingen: wij geven voedsel aan onze kinderen, wij doen materiële of financiële schenkingen, of wij geven aan het milieu wanneer wij voorzichtig zijn met wat wij consumeren. Een gebaar, een glimlach, een les, alles kan een geschenk zijn. Er zijn vele manieren om te geven.
Maar wat betekent het om vrij te geven? Volgens Dogen betekent het niet zoeken naar roem of gewin, niet zoeken naar voordelen voor zichzelf en niet zoeken naar populariteit door vleierij.
In het dagelijks leven gaat geven vaak gepaard met een bijbedoeling. Als ik mijn hamer uitleen aan mijn buurman, verwacht ik dat hij mij zijn zaag uitleent als ik deze nodig heb. Wanneer ik iemand een geschenk geef, verwacht ik een reactie van vreugde of – op zijn minst – dank.
Vrij geven is geven zonder een beloning te verwachten. Zolang wij er iets voor terug verwachten, blijven wij aan dat geschenk gehecht en dat is precies wat ons belet vrij te zijn.
Zoals u weet, is het altijd interessant onszelf te observeren, onze motieven om te geven te observeren, en ook te observeren aan wie wij geven. Over het algemeen vinden wij dat het gemakkelijker is vrijgevig te zijn met mensen die wij mogen dan met mensen die wij niet mogen of niet kennen. Vrijelijk geven, daarentegen, is handelen voorbij onze voorkeuren of afkeer. De bodhisattva ziet niet alleen het oppervlak van de ander, de verschillen, hij gaat verder. Hij ziet het diepste wat hij deelt met elk wezen en dit stelt hem in staat op te houden scheidingen te maken.
Wij hebben ook de neiging te nemen wat ons bevalt en ons er niet van te willen afscheiden. Maar in werkelijkheid behoort niets echt aan ons. Alles wat we denken te bezitten is slechts geleend. Zelfs ons lichaam is niet van ons, dit idee van eigendom is een illusie. En dit is wat Dogen uitdrukt wanneer hij zegt: “Als we onze rijkdom niet als ons eigendom beschouwen, wordt het een geschenk.
Maar vrij geven betekent niet op elk moment iets geven: dat zou zinloos zijn. Een geschenk moet nuttig zijn voor de ander en mag geen afhankelijkheid scheppen. In plaats van iemand voortdurend geld of voedsel te geven, is het beter om hem (bijvoorbeeld) te leren tuinieren en hem te helpen in zijn levensonderhoud te voorzien. Het is goed om anderen te helpen, maar het is nog beter om hen te helpen zichzelf te bevrijden.
Laten we de effecten van zelfs een kleine lont niet onderschatten. Dogen zegt: “Soms is er maar één zin of één grassprietje voor nodig om een zaadje van goedheid te worden. Een echt fuse geeft uitdrukking aan de geest van de Boeddha en kan de geest van de ontvanger veranderen.
Door fuse te beoefenen, creëren we op natuurlijke wijze een manier van leven waarin we goed doen. En de grootste fuse is zazen beoefenen met een mushotoku geest, zonder doel, zonder bijbedoelingen, zonder iets te willen bereiken.
Aigo
De tweede beoefening waar Meester Dogen het over heeft is aigo: vriendelijke woorden of woorden van liefde. Voor ons is er niets natuurlijker dan te spreken. Het is het eerste communicatiemiddel dat we als kind leren. Het is zo natuurlijk dat wij vaak spreken zonder na te denken, zonder aandacht te schenken aan tegen wie wij spreken en welk effect onze woorden hebben.
Aigo betekent spreken met mededogen en vriendelijkheid, d.w.z. je woorden kiezen in overeenstemming met wat de ander nodig heeft en wat hem een goed gevoel zal geven. Dogen raadt ons aan geen onbeleefde of onaardige woorden te gebruiken, maar met genegenheid tegen wezens te spreken, “alsof zij onze kinderen waren”.
Vaak zijn onze woorden ook volkomen nutteloos. Een ‘slechterik’ vertellen dat hij een slechterik is, is niet interessant, want diep van binnen weet hij het. Dogen raadt ons aan degene die geen deugd heeft met mededogen te behandelen. Want een slechterik is niet zomaar een slechterik, het is slechts één van de facetten van zijn persoonlijkheid, waar hij zich in heeft genesteld. Het is beter hem met vriendelijke woorden aan te spreken om hem te helpen andere facetten van zichzelf te ontdekken, andere aspecten die hem in staat zullen stellen in harmonie met anderen te leven.
Wij moeten er ook voor oppassen dat wij in onze vriendelijkheid niet vervallen in de vooringenomenheid die kan ontstaan wanneer wij geven: “Als ik aardig voor jou ben, verwacht ik dat jij aardig voor mij bent. En zo niet, dan zal mijn vriendelijkheid voorbij zijn”. Anderzijds hebben woorden van liefde die uit vrije wil worden geuit, zonder bijbedoelingen, een veel krachtiger uitwerking. Zoals Dogen zegt: “Woorden van liefde hebben de kracht om de hemel te bewegen.”
Rigyo
Rigyo, de derde beoefening, wordt vertaald als “dienst verlenen” of “nuttig gedrag”. Gyo betekent “praktijk” of “gedrag” en ri “nuttig”. Dogen zegt: “Rigyo betekent mensen vriendelijk behandelen, zonder discriminatie, ongeacht hun positie of rang. Het betekent dat passende middelen moeten gebruikt worden om hen tot ontwikkeling te brengen, hetzij in de nabije of in de verre toekomst.”
De bodhisattva, die de Boeddha-weg volgt, maakt geen onderscheid tussen voelende wezens omdat hij zich gerealiseerd heeft dat wij allen dezelfde natuur delen. Hij handelt met welwillendheid, zelfs tegenover weerzinwekkende wezens. Een spin koos er niet voor om als spin geboren te worden, een mug koos er niet voor om zich met bloed te voeden.
Om te handelen gebruikt de bodhisattva geschikte middelen, dat wil zeggen bekwame middelen, niet alleen om “een hand te geven”, maar ook om de ander te helpen een verdere stap in zijn of haar ontwikkeling te zetten. Wat zijn de vaardige middelen om te gebruiken? Er is geen lijst van wat te doen of wat niet te doen in deze of gene situatie, of met deze of gene persoon. De bekwame middelen zijn geboren uit de wijsheid van zazen, Hannya. Ze komen voort uit de intuïtie die zich ontwikkelt door de beoefening van zazen. Deze intuïtie kan niet worden verklaard, maar helpt ons om het juiste te doen op het juiste moment.
Maar dit alles betekent niet dat wij niet moeten nadenken: wij hebben geen intuïtie nodig om de gevolgen van bepaalde handelingen te voorzien. Als ik bijvoorbeeld uit ongeduld mensen om mij heen duw, geef ik alleen maar mijn stress door en dat is helemaal niet welwillend. Als ik voor de lunch kies voor biefstuk in plaats van groenten, zijn de negatieve gevolgen duidelijk.
Je hebt misschien gemerkt dat deze beoefeningen waar Meester Dogen over spreekt aspecten gemeen hebben. Rigyo gaat ook over handelen zonder bijbedoelingen, zonder winst voor mijn ego. Dogen heeft het bijvoorbeeld over een man die een schildpad van een visser koopt en hem dan terug in het water zet en vrijlaat, of over een andere man die een zieke vogel geneest. Beiden hebben gehandeld zonder beloning te verwachten.
Sommige mensen vrezen dat hun eigen welzijn in het gedrang komt als zij zich meer bekommeren om het welzijn van anderen. Dogen zegt dat ze onwetend zijn. Zij weten niet dat wij allen deel uitmaken van dezelfde kosmos, dat wij allen dezelfde natuur delen. Dus anderen helpen, of het nu vrienden of vijanden zijn, is jezelf helpen.
En als er onwetenden zijn, mogen die zeker niet buitengesloten worden, integendeel. De bodhisattva kan een voorbeeld stellen, hij kan tonen dat handelen zonder persoonlijk gewin voor hem geen verlies betekent. Het daaruit voortvloeiende geluk omvat zowel de helper als de geholpene. Daarom dringt Dogen er aan het eind van zijn commentaar op rigyo op aan dat we ernaar moeten streven de onwetenden te beschermen.
Doji
De vierde beoefening van Bodaisatta Shishobo is doji, samenwerken. Doji betekent letterlijk “hetzelfde doel nastreven” of, om een meer informele uitdrukking te gebruiken, “in hetzelfde schuitje zitten”.
Wij leven in een wereld vol dualismen, een wereld van verscheidenheid, van verschillen. Aan de oppervlakte zijn we allemaal verschillend, elk met ons eigen karakter, onze eigen geschiedenis en onze eigen doelstellingen in het leven. Toch moeten we ons aan elkaar aanpassen om in gemeenschap te kunnen leven.
Een sesshin of een kamp, zoals dit hier, is een voorbeeld van een concrete ervaring van doji. Want tijdens een sesshin, “zitten we allemaal in hetzelfde schuitje”. Allereerst moeten we een boot bouwen, een soort schip, en om een sesshin te laten plaatsvinden, is er een groep mensen die het van tevoren plant en organiseert. Vaak moeten zij hindernissen overwinnen, zoals de huidige pandemie of de gevolgen van slecht weer. Hoe sterker de groep, hoe stabieler de boot is.
Dan heb je een kapitein en een team nodig, die hun energie geven om de boot goed te laten lopen. Dit zijn de Godo en de deelnemers. Een boot met een kapitein maar zonder team kan niet varen. Een boot met een team maar zonder kapitein gaat in elke richting. Om de boot goed te laten zeilen, moeten de kapitein en het team een eenheid vormen.
Doji betekent ook op elkaar letten. Als een zeeman te moe is, zal hij van de mast vallen. Je moet er dus voor zorgen dat iedereen kan rusten wanneer dat nodig is.
Op een schip zijn er veel taken te doen en hetzelfde geldt voor een sesshin. Het is een kans voor iedereen om uit zijn eigen weg te gaan en verschillende samu te ervaren. De Weg volgen, betekent in beweging blijven, uit je eigen comfortzone treden, om te evolueren in dienst van de gemeenschap.
In zazen ervaren we de uitgestrekte geest die nergens op stagneert. Om deze grote geest in praktijk te brengen, is een sesshin een prachtige gelegenheid om vertrouwen te hebben in de Dharma, de Sangha en onszelf.
Meester Dogen zegt: “Doji betekent in harmonie zijn met jezelf en anderen. Hierdoor kunnen anderen met ons verbonden worden en wij met anderen.” Doji gaat over ons nooit afzonderen van anderen, aandacht hebben voor wat er om ons heen gebeurt, elk moment. Hoe meer we doji ervaren, hoe flexibeler onze geest wordt en hoe meer we ons afstemmen op anderen.
De bodhisattva ziet te allen tijde dat “we allemaal in hetzelfde schuitje zitten”, in een heel, heel groot schuitje, het schuitje van het leven. Het is het schip van onderlinge afhankelijkheid, vergankelijkheid en leegte. Het wordt dus heel natuurlijk voor de bodhisattva om alle voelende wezens te helpen vrij te worden.
Fuse, aigo, rigyo en doji zijn vier beoefeningen bezield door mededogen en in praktijk gebracht met wijsheid, vier beoefeningen van dezelfde geest, de geest van de bodhisattva.
Dezelfde aandacht die we aan zazen geven, geven wij ook aan het naaien van rakusu of kesa. Net zoals de zazen-houding te verkrampt wordt wanneer iemand onoplettend is vanwege mentale opwinding, of slap als men tijdens zazen slaperig of onachtzaam is, zo worden de steken krom en scheef tijdens het naaien als men er zijn volle aandacht niet aan schenkt.
Een kesa of rakusu, de klein variant van de kesa, naaien, vraagt veel concentratie en geduld. Het is een uitstekende oefening om de eigen ideeën los te laten. Het is een fuse, een gift, want je moet iets van jezelf, je tijd, je energie, je aandacht geven om dit kleed van de bevrijding te maken. De kesa belichaamt de beoefening en de geest van de bodhisattva, zijn wens, zijn enige wens, om alle wezens te helpen zich te bevrijden zonder er iets voor terug te vragen. Zo is het ook het gewaad van mededogen. De Boeddhaweg is geen pad van zelfzuchtige realisatie. Men kan het niet zonder de geest van diep mededogen voor alle wezens bewandelen. Het is de kracht van de kesa om deze geest in ons op te wekken.
Boeddha Shakyamuni maakte de kesa, het gewaad van ontwaken, van bevrijding, het hoogste gewaad, uit vodden die niemand meer wilde hebben. Hij droeg het constant om te beoefenen, zo werd het een deel van hem, het werd als zijn huid. Toen hij de essentie van zijn onderricht aan zijn discipel Mahakashyapa gaf, gaf hij hem zijn kesa. De kesa was het voorwerp dat het dichtst bij hem stond, het meest vertrouwde. Hij gaf hem daarmee een deel van zichzelf dat uitdrukking gaf aan zijn ervaring. Zo werd de kesa het symbool van de overdracht.
De kesa of rakusu wordt met het lichaam gedragen dat zazen beoefent. Dit lichaam, dat zazen in diep vertrouwen doet, is Boeddha, wat betekent volledig één zijn met zazen, in volledige verbinding met alles om ons heen, met het hele universum. Dit is precies wat zich verwerkelijkt in de ervaring van zazen. Het is niet iets geheimzinnigs en elitairs; iedereen kan het ervaren.
De kesa is een symbool van zazen en verbondenheid met het universum, dat we door de beoefening levend houden, want we naaien het zelf, we dragen het, we waken er over.
Het naaien van een rakusu of kesa is niet eenvoudig. Voor veel mensen is het ongewoon om met de hand te naaien. Telkens weer klagen naai-beginners dat ze het niet kunnen, ze hebben twee linkerhanden. Zij zijn ontevreden over wat zij produceren omdat de steken niet altijd op één lijn liggen of onregelmatig zijn. Zij vergelijken hun steken met die van ervaren naaisters en zijn gefrustreerd omdat zij hun eigen steken niet mooi genoeg vinden.
Als we het hebben over het naaien van een kesa, bestaat er niet zoiets als ‘mooi’ of ‘slecht’ naaien. Natuurlijk, zijn sommige van nature beter in het gebruik van naald en draad dan andere, maar dat maakt helemaal niet uit. Wat belangrijk is, is dat je een oprechte inspanning doet, dat je hart er bij is, dat je het onderricht aandachtig volgt, net als in zazen.
Een kesa hoeft niet mooi te zijn, gewoon juist, zo goed als je kan. Het is geen versiering, geen teken van status, geen tentoonstellingsobject. Het drukt de onverbloemde, eerlijke, naakte geest uit van degene die het met de handen naait, die het draagt, die het beoefent. Daarom is het onzinnig een kesa te versieren met prachtig borduurwerk of het te maken van kostbare stoffen. Een kesa is naakt, nederig, als een spiegel weerspiegelt het de ware geest van de beoefenaar.
Waarom zou je een kesa ook verfraaien? Het is mooi om het met heel je hart te naaien, er zorgvuldig mee om te gaan, ermee op de zafu te zitten of sanpai te doen. Het is compleet, bevat alles, er valt niets toe te voegen, net zoals er niets toe te voegen is aan de open, oprechte geest in zazen.
Een kesa wordt niet genaaid volgens een handleiding, of volgens de instructies op YouTube. Op deze manier kan de ware geest van de kesa niet worden overgebracht, net zomin men op deze manier de ware zazengeest vatten kan. Het kan alleen rechtstreeks, analoog, van een ervaren persoon naar een beginneling, i shin den shin, van mijn geest naar jouw geest, van mijn hart naar jouw hart. Het gaat niet alleen om een steek te leren en stukjes stof aan elkaar zetten, maar om het onderwijzen van de Dharma.
Een kesa, een rakusu, herinnert ons altijd aan de beoefening. Dogen zei: “Kesa en Dharma-onderricht zijn één en dezelfde.” Het herinnert ons aan de belofte die we onszelf gedaan hebben bij onze inwijding, aan de geloften, aan de kesa-sutra, aan de Sangha.
Daarom is het belangrijk om de kesa en de rakusu niet in een la of kast te leggen als we ze niet dragen. Ze moeten duidelijk zichtbaar bij ons zijn, een deel van ons leven worden, omdat ze de drie schatten, Boeddha, Dharma en Sangha belichamen, omdat ze er ons aan herinneren dat ons zelf niet tot het ego, tot de gewone geest, beperkt is, maar deze ver overstijgt.
De kesa herinnert ons eraan dat we niet enkel beoefenen voor onze eigen bevrijding van lijden, maar dat de werkelijke bevrijding alleen slaagt wanneer we allemaal echte bodhisattva’s worden, wanneer we alle voelende wezens helpen zich van hun lijden te bevrijden, wanneer we met wijsheid en mededogen handelen en denken, zonder voorkeur, zonder afwijzing.
Dat klinkt moeilijk, maar niemand hoeft het alleen te doen. Vertrouwend op de kesa en de zazen-beoefening, bewandelen we samen het pad van de Boeddha.
Een kusen van Eveline Kogen Pascual (Keulen, maart 2021)
Een artikel van Roland Yuno Rech, gepubliceerd in het AZI Zen magazine, 2020. Illustraties door Christian Gaudin
“Het opgeven van het ego betekent niet dat je het verliest, maar dat je het overstijgt.”
De geschiedenis van zen is rijk aan onderricht over de aard van het ego. Het bestaat natuurlijk, maar niet op een substantiële, permanente, gescheiden manier. Zich met deze mentale constructie identificeren, veroorzaakt menselijk leed. Maar de Weg naar ontwaken bestaat eruit om los te komen van deze egocentrische opsluiting om in onderlinge afhankelijkheid te leven met alle bestaansvormen.
Het ego is wat ik bedoel als ik zeg: “Ik, ik …” Het bestaan ervan is onmiddellijk duidelijk. Het is mijn persoonlijkheid, de som van mijn ervaringen uit het verleden, waarmee ik me heb geïdentificeerd, de waarden waaraan ik vasthoud.
Het is dus een mentale constructie die me een gevoel van mijn persoonlijke identiteit geeft en als maatstaf dient in mijn relaties met anderen. Ik kan aan alles twijfelen, behalve dat er iemand is die twijfelt en dat ben ik. “Ego cogito, ergo sum”: “Ik denk, dus ik ben” is de uitdrukking van dit onmiddellijke bewijs waardoor Descartes uit zijn systematische twijfel kon komen.
In het zenboeddhisme wordt de aard van dit bewijs in twijfel getrokken. Toen de Chinese monnik Nangaku Meester Eno (Houei-Neng) kwam opzoeken, vroeg hij hem: “Wat komt er op deze manier? “
Nangaku kon geen antwoord geven. Hij dacht lang na over deze vraag, die zijn koan werd. Na zeven jaar antwoordde hij eindelijk: “Het is niet iets.” Met andere woorden, het is niets grijpbaars, niets beperkt, niets los van het hele universum.
Toen de monnik Eka Patriarch Bodhidharma kwam bezoeken die zazen deed in zijn grot in Shaolin, vroeg hij hem: “Meester, ik lijd, mijn geest is niet in vrede. Kunt u hem kalmeren? Bodhidharma antwoordde: “Laat me je geest zien en ik zal het kalmeren”. Eka antwoordde: “Mijn geest, ik heb ernaar gezocht, maar hij is ongrijpbaar.” “In dit geval is hij al tot bedaren gebracht,” antwoordde Bodhidharma.
Met andere woorden, als je echt beseft dat je geest ongrijpbaar is, zonder substantie, leegte is, wordt de wortel van je lijden afgesneden, samen met al je gehechtheden die het veroorzaken, net zoals toen Nangaku besefte dat zijn ego niet een of ander was. Iets grijpbaars. Dit weerspiegelt het feit dat het ego niet op zichzelf bestaat. Het is een mentale constructie, het resultaat van onderling afhankelijke oorzaken waarmee we ons ten onrechte identificeren. Deze illusie is als luchtspiegelingen, het resultaat van een verlangen om te bestaan, een verlangen dat de oorzaak is van ons bestaan in deze wereld.
Omdat we – diep van binnen – de kwetsbaarheid voelen van deze identificatie met onze geschiedenis en onze persoonlijkheid, hebben we de neiging om altijd ons ego te versterken. En dit wordt de oorzaak van onze vele verlangens, in het bijzonder het verlangen naar erkenning, naar succes, verlangen dat onze ambities vergroot, ons ongeduld en onze vijandigheid tegen alles wat de realisatie van onze verlangens verstoort. Die verlangens en haat zijn de twee grote vergiften die worden veroorzaakt door ons egocentrisme, dat is gebaseerd op onze onwetendheid over de realiteit van ons leven.
Zich ervan bevrijden, impliceert een diep ontwaken, wat de betekenis is van de beoefening van zenmeditatie, zazen. Ook meester Dogen schrijft in Shobogenzo Genjokoan: “De Dharma van Boeddha bestaat erin zichzelf te leren kennen. Jezelf leren kennen is jezelf vergeten, en jezelf vergeten is ontwaakt te zijn met alle bestaansvormen. ‘
De Boeddha ontkende het bestaan van het ego al niet, maar hij ontkende dat het een substantieel, permanent bestaan heeft, onafhankelijk van de oorzaken en condities die het bestaan ervan vergankelijk maken. Dit niet begrijpen en niet accepteren is de oorzaak van de dukkha, het fundamentele lijden van de mens dat Shakyamuni door zijn ontwaken oploste. Het is vanuit dit ontwaken tot het bestaan in totale onderlinge afhankelijkheid met alle andere bestaansvormen dat hij het Pad van de Bevrijding in de vorm van het Achtvoudige Pad onderrichtte. Deze bestaat uit een ethiek, een praktijk van aandacht en concentratie die wijsheid mogelijk maakt (die niets anders is dan zichzelf diepgaand te begrijpen en te harmoniseren met dit begrip). Het bestaat uit het bevrijd zijn van gehechtheid aan ons kleine ego en dus aan de oorzaken van ons lijden. Bevrijd van de egocentrische opsluiting kunnen we ons beter openstellen voor anderen, ons in hun plaats stellen en mededogen en compassie jegens hen voelen.
Het actualiseren van dit besef wordt de zin van het leven voor degenen die dit door Boeddha overgedragen pad volgen. Innerlijke vrijheid en genereuze liefde voor alle levende wezens stellen ons in staat om het fundament te herontdekken van een levensethiek die in onze huidige tijd vaak ontbreekt, waar wezens vaak niet langer tevreden zijn zich te onderwerpen aan regels en voorschriften, omdat ze nood hebben de waarheid zelf te ervaren, iets wat de Boeddha ook aanbeveelde.
Als ons ego ons op het spoor kan zetten om de oorzaken van zijn lijden te ontdekken, blijft het echter het belangrijkste obstakel voor de bevrijding. Het is niet “ik” die het ontwaken bereikt: het is de beoefening die dit bereikt door mij voorbij mezelf te brengen en zo de Boeddhanatuur zichzelf onbewust en natuurlijk laat realiseren. Maar dit impliceert dat we de gehechtheid aan ons ego kunnen loslaten. Om dit te doen, moeten we niet bang zijn om in het niets weg te zinken, want het opgeven van het ego betekent niet dat we het verliezen, maar eerder dat we het overstijgen in de richting van een meer authentiek leven in harmonie met onze ware aard. Dit is geen substantie, maar een manier van zijn die onze onderlinge afhankelijkheid met alle wezens actualiseert.
Dus alle ontmoetingen en situaties die we in het dagelijks leven meemaken, zijn een gelegenheid om dit ontwaken te actualiseren, in vreugde en gedeeld geluk.
Door de dramatische stijging van Covid-besmettingen in ons land ziet de Belgische Zen Vereniging af om de Herfstsesshin in Godinne te handhaven. De nieuwe verstrengde maatregelen van de verschillende overheden in dit land maken het ook moeilijk om zo’n bijeenkomst van mensen te rechtvaardigen.
De AZB wil met iedereen solidair zijn in de inspanningen om het verzamelen van grote aantallen mensen te beperken om het risico op besmetting tussen ons zo veel mogelijk te verkleinen en de druk op de gezondheidszorg te verminderen.
We proberen een online evenement te maken in het weekend van 7-8 november – indien mogelijk met de medewerking van Roland Rech.
We houden jullie op de hoogte.
In gasshô,
Konrad Maquestieau, voorzitter Belgische Zen Vereniging
